តើមានប្រភេទប្លង់កម្មសិទ្ធិអ្វីខ្លះក្នុងប្រទេសកម្ពុជា?

គំរូសន្លឹកប័ណ្ណចាស់ និងប័ណ្ណថ្មីដោយ: ថ្មីៗមុនពេលយើងចាប់ផ្តើម យើងត្រូវស្វែងយល់ពីគោលការណ៍គ្រឹះមួយ នៅពេលនិយាយអំពីអចលនទ្រព្យ និងកម្មសិទ្ធិដីធ្លីនៅកម្ពុជា។ យោងតាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញរបស់ប្រទេសកម្ពុជា មានតែជនជាតិកម្ពុជាប៉ុណ្ណោះ ដែលអាចកាន់កាប់ដី និងផ្ទះជាប់ដី នៅក្នុងព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា។ ទោះយ៉ាងណាក៏ដោយ ជនបរទេសនៅតែអាចកាន់កាប់អចលនទ្រព្យ ក្នុងកម្រិតណាមួយ ប្រសិនបើពួកគេបានបំពេញទៅតាមលក្ខខណ្ឌតម្រូវ។
កម្មសិទ្ធិអចលនទ្រព្យបច្ចុប្បន្ន ត្រូវបានធានាសុវត្ថិភាពដោយប័ណ្ណមួយ ក្នុងចំណោម ៤ ទម្រង់ នៃប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ដែលមានដូចជា៖ប្លង់រឹង ប្លង់ទន់ ប្លង់រឹងប្រព័ន្ធ និងប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិរួមឯកជន ក្នុងអគារសហកម្មសិទ្ធិ ឬត្រូវបានគេស្គាល់ថាប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិរួម។យើងនឹងផ្តល់ជូនលោកអ្នក នូវចំណុចសំខាន់ៗដែលត្រូវស្វែងយល់ដូចខាងក្រោម៖
ប្រភេទផ្សេងៗគ្នានៃប្លង់កម្មសិទ្ធិអចលនទ្រព្យនៅកម្ពុជា
១) ប្លង់រឹង៖ ប្លង់រឹង មានភាពរឹងមាំខ្លាំងបំផុត លើការកាន់កាប់អចលនទ្រព្យក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ហើយគឺជាប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិដែលល្អបំផុត ក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ ក្នុងករណីដែលមានជម្លោះ រវាងអ្នកដែលកាន់កាប់ប្លង់រឹង និងអ្នកកាន់ប្លង់ទន់ នោះម្ចាស់ដែលមានប្លង់រឹង នឹងឈ្នះនៅលើវិវាទនេះ។ ប្លង់រឹង គឺជាប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិ ដែលផ្ដល់ដោយក្រសួងរៀបចំដែនដីនគរូបនីយកម្ម។ វាមានព័ត៌មានលម្អិត ដែលបានទទួលស្គាល់ និងបញ្ជាក់យ៉ាងត្រឹមត្រូវថ្នាក់ជាតិ ជាមួយនឹងការិយាល័យសុរិយោដី។
ពន្ធលើការផ្ទេរកម្មសិទ្ធិ ត្រូវបានកាត់ចំនួន៤% នៃតម្លៃអចលនទ្រព្យសរុប នៅពេលដែលមានការផ្ទេរណាមួយធ្វើឡើង ហើយការផ្ទេរប្លង់រឹង ជាទូទៅធ្វើឡើងក្នុងរយៈពេល១២ សប្តាហ៍។ គួរជ្រាបថា ជនបរទេស មិនអនុញ្ញាតឱ្យកាន់កាប់ប្លង់រឹងឡើយ។ ស្វែងយល់លម្អិតពីប្លង់រឹងនៅកម្ពុជា ចុចទីនេះ!
២) ប្លង់ទន់៖
• ប្លង់ទន់ គឺជាទម្រង់ទូទៅមួយ នៃប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិ ហើយជាទូទៅប្លង់នេះ ត្រូវបានចេញជូននៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ពីព្រោះការកាត់ប្លង់មានងាយស្រួល និងឆាប់រហ័ស ចំណាយតិច។ • វាគឺជាប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិ ដែលទទួលស្គាល់ដោយអាជ្ញាធរថ្នាក់ក្រោមជាតិ [ខណ្ឌ និងសង្កាត់]។• ប្លង់ទន់ ត្រូវបានផ្ដល់ដោយការិយាល័យសង្កាត់ ឬខណ្ឌ ហើយមិនទាន់បានចុះឈ្មោះជាលក្ខណៈជាតិឡើយ ប៉ុន្តែវានៅតែត្រូវបានគេចាត់ទុកថា ជាប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិស្របច្បាប់។• ប្លង់ទន់ជាទូទៅ មិនអនុញ្ញាតឱ្យកាន់កាប់ដោយជនបរទេសឡើយ។
៣) ប្លង់រឹងប្រព័ន្ធ (LMAP)

• ប្លង់រឹងប្រព័ន្ធ ឬហៅថា ប្លង់ LMAP (ដែលពីអង់គ្លេសថា Land Management and Administration Project មានន័យថាគម្រោងគ្រប់គ្រង និងរដ្ឋបាលដីធ្លី) គឺជាវិញ្ញាបនបត្រនៃប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិដីធ្លី។• នេះជាគម្រោងមួយ ដែលបានដាក់ឱ្យប្រើប្រាស់ជាលើកដំបូងនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាក្នុងឆ្នាំ២០០២ ដោយធនាគារពិភពលោក បន្ទាប់ពីទទួលបានការយល់ព្រមពីរដ្ឋាភិបាល ហើយគម្រោងនេះ បង្កើតឡើងក្នុងបំណងលើកកម្ពស់សុវត្ថិភាព លើកម្មសិទ្ធិកាន់កាប់ដីធ្លី តាមរយៈការចុះបញ្ជី និងការចេញប្លង់ កម្មសិទ្ធិដល់ម្ចាស់អចលនទ្រព្យជាពិសេសសម្រាប់ម្ចាស់អចលនទ្រព្យងាយរងគ្រោះ។ • ក្រសួងរៀបចំដែនដីនគរូបនីយកម្ម និងសំណង់ គឺជាភ្នាក់ងារដែលទទួលខុសត្រូវអនុវត្តន៍ សម្រាប់ដំណើរការនេះ នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។• ប្លង់រឹងប្រព័ន្ធ គឺជាប្រភេទប័ណ្ណកម្មសិទ្ធដីធ្លី ដែលរឹងមាំបំផុត និងមានសុវត្ថិភាពជាងគេបំផុត ដោយសារគេបានប្រើប្រាស់ប្រព័ន្ធ GPS ដែលដៅកូអរដោនេច្បាស់លាស់សម្រាប់ក្បាលព្រំដីនីមួយៗ នៅក្នុងដំណើរការចុះបញ្ជីក្បាល់ដីទាំងអស់នៅក្នុងប្រទេស។• ជាទូទៅ ការចេញប្លង់រឹងប្រព័ន្ធ គឺជាការទទួលខុសត្រូវរបស់ក្រសួងរៀបចំដែនដី នគរូបនីយកម្ម និងសំណង់ ដោយម្ចាស់ដីមិនចំណាយថ្លៃសេវាសម្រាប់ ប្រតិបត្តិការចេញប្លង់រឹង ប្រព័ន្ធនេះនោះទេ។ ទោះជាយ៉ាងណា ប្រសិនបើអ្នក ដាក់ពាក្យសុំប្លង់រឹងប្រព័ន្ធ ឬផ្ទេរទៅប្លង់រឹងប្រព័ន្ធ អ្នកនឹងត្រូវបង់ថ្លៃសេវាកម្ម ៤% ដូចគ្នាទៅនឹងការផ្ទេរប្លង់កម្មសិទ្ធិទូទៅដែរ។• ប្រសិនបើអចលនទ្រព្យ ដែលត្រូវធ្វើប្លង់រឹងប្រព័ន្ធ ឬត្រូវផ្ទេរប្លង់នោះ មិនទាន់បង់ពន្ធប្រចាំឆ្នាំ ឬពន្ធផ្សេងៗទៀត (ពន្ធទាំងនេះ អាស្រ័យលើតំបន់ដែលដីរបស់អ្នកស្ថិតនៅ) អ្នកត្រូវបង់ពន្ធទាំងអស់នោះជាមុនសិន មុនពេលអាចចេញប្លង់ឲ្យបាន។• ប្រសិនបើក្រសួងដែនដី កំពុងធ្វើការធ្វើប្លង់រឹងប្រព័ន្ធដល់តំបន់វិនិច្ឆ័យ ដែលតំបន់នោះជាភូមិ ឬតំបន់ដែលអ្នករស់ ឬដីរបស់អ្នកទៅទីនោះ នោះមានន័យថាអ្នកគ្រាន់តែត្រូវធ្វើតាមអ្វី ដែលអាជ្ញាធរមូលដ្ឋានប្រាប់អ្នកជូនដំណឹង។ • ប្រសិនបើដំណើរចេញប្លង់រឹងប្រព័ន្ធបានបញ្ចប់រួចរាល់ នៅក្នុងតំបន់របស់អ្នក ឬតំបន់ដែលមានដីរបស់អ្នកមិនទាន់បានធ្វើប្លង់នេះ អ្នកអាចដាក់ពាក្យស្នើសុំធ្វើប្លង់នៅពេលក្រោយបាន ដែលប្លង់នេះហៅថា «ប្លង់រឹង ប្រព័ន្ធបំពេញបន្ថែម»។• ប្រសិនបើតំបន់របស់អ្នក មិនទាន់ជាតំបន់វិនិច្ឆ័យសម្រាប់ការចេញប្លង់រឹងប្រព័ន្ធដោយរដ្ឋាភិបាលទេ អ្នកមិនអាចដាក់ពាក្យសុំ ធ្វើប្លង់រឹងប្រព័ន្ធបានទេ។ ប៉ុន្តែអ្នកអាចដាក់ពាក្យសុំធ្វើប្លង់រឹងបាន។• សម្រាប់នីតិវិធីស្នើសុំប្លង់រឹងប្រព័ន្ធ ត្រូវឆ្លងកាត់ក្រសួងរៀបចំដែនដី នគរូបនីយកម្ម និងសំណង់ និងមន្ត្រីសូរិយោដី។ ដំណើរចេញប្លង់កម្មសិទ្ធិនេះ ត្រូវចំណាយពេល ១២ សប្តាហ៍ ដើម្បីបញ្ចប់ការកំណត់ដីនៅលើប្លង់ដី។• ឯកសារចាំបាច់ទាំងនេះរួមមានវិក័យបត្រ ឬចុងសន្លឹកបញ្ជាក់ពីកម្មសិទ្ធិ សម្រាប់ដីដែលមិនទាន់កម្មសិទ្ធ ប្លង់កម្មសិទ្ធិ(ប្លង់រឹង ឬប្លង់ទន់ និងកិច្ចសន្យាទិញលក់ដីសម្រាប់ដីទិញលក់ ដែលមានកម្មសិទ្ធរួចហើយ។ ឯកសារបន្ថែមមានដូចជា៖ អត្តសញ្ញាណប័ណ្ណ សៀវភៅគ្រួសារ អត្រានុកូលដ្ឋាន និងលិខិតអាពាហ៌ពិពាហ៌។
៤) ប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិរួម

• ប័ណ្ណនេះប្រើសម្រាប់ការកាន់កាប់ជាឯកជន ក្នុងអគារសហកម្មសិទ្ធិ(ត្រូវបានគេស្គាល់ថាប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិរួម) គឺជាទម្រង់ថ្មីមួយនៃកម្មសិទ្ធិ ដែលអាចអនុញ្ញាតឱ្យជនបរទេសកាន់កាប់អចលនទ្រព្យដោយស្របច្បាប់ ក្នុងប្រទេសកម្ពុជាបាន។• ជនបរទេស អាចក្លាយជាកម្មសិទ្ធិករស្របច្បាប់ នៃយូនីតនៃអគារសហកម្មសិទ្ធិ ប៉ុន្តែជនបរទេសអាចទិញចាប់ពីជាន់ទី១ ឡើងទៅ។ មានន័យពួកគេមិនអាចទិញជាន់ផ្ទាល់ដី (ជាន់ទី១) បានទេ។ មួយវិញទៀត ជនបរទេស អាចកាន់កាប់ត្រឹមត្រែ ៧០% នៃចំណែកឯកជនទាំងអស់ នៃអគារសហកម្មសិទ្ធិ។ • ប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិរួមមាន អនុភាពតិចជាងប្លង់កម្មសិទ្ធិរឹង ក៏ប៉ុន្តែប្លង់កម្មសិទ្ធិរួមនេះ កំពុងតែមានការកើនឡើងយ៉ាងខ្លាំង នាពេលបច្ចុប្បន្ន ដោយគម្រោងអភិវឌ្ឍន៍ថ្មី ជាច្រើនផ្ដល់នូវប្រភេទនៃប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិរួមនេះ។• ច្បាប់នៃ «ច្បាប់នៃការកាន់កាប់របស់ជនបរទេស» ត្រូវបានប្រកាស់ឱ្យប្រើប្រាស់ នៅថ្ងៃទី២៤ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០១០។ ច្បាប់នេះ កំណត់ឱ្យជនបរទេសកាន់កាប់ ត្រឹមតែ ក្នុងអគារសហកម្មសិទ្ធិប៉ុណ្ណោះ ពោលគឺជនបរទេសមិនអាចកាន់កាប់ដី ក្នុងប្រទេស កម្ពុជាបានឡើយ ព្រោះវាផ្ទុយនឹងរដ្ឋធម្មនុញនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា។ • អគារសហកម្មសិទ្ធិ ត្រូវបានគេកំណត់ជាអគារ ឬសំណង់ដែលមានម្ចាស់ចាប់ពី ២ នាក់ឡើងទៅ រស់នៅក្នុងអគារតែមួយ (ឧទាហរណ៍អគារខុនដូអភិវឌ្ឍន៍ចម្រុះ ឬអគារការិយាល័យ) ដែលផ្នែកមួយចំនួន ត្រូវបានកាន់កាប់ជាយូនីតឯកជន ហើយផ្នែកមួយចំនួនទៀត ជាតំបន់ប្រើប្រាស់រួម (common areas)។• ប័ណ្កកម្មសិទ្ធិរួម ត្រូវបានចេញដោយក្រសួងរៀបចំដែនដី នគរូបនីយកម្ម និងសំណង់ ដែលមានន័យថាប្លង់នេះ ត្រូវបានទទួលស្គាល់នៅថ្នាក់ជាតិ។• ពន្ធលើការផ្ទេរចំនួន ៤% នឹងត្រូវបង់ដោយផ្អែកលើតម្លៃអចលនទ្រព្យសរុប នៅពេលមានការផ្ទេរប្លង់។
ការផ្ទេរប្លង់កម្មសិទ្ធិនៅកម្ពុជា

នៅពេលអ្នកទិញអចលនទ្រព្យ ឬដីធ្លី វាចាំបាច់ណាស់ក្នុងការទទួលបានកម្មសិទ្ធិពេញលេញ ដើម្បីប្រាកដថាអ្នកមានសុវត្ថិភាព ចំពោះទ្រព្យសម្បត្តិរបស់អ្នក។ កាផ្ទេរកម្មសិទ្ធិ ត្រូវឆ្លងកាត់ដំណើរការជាជំហានជាក់លាក់ ដែលត្រូវអនុវត្តតាម អមដោយឯកសារដែលចាំបាច់ ត្រូវភ្ជាប់មកជាមួយ ក៏ដូចជាការពិគ្រោះយោបល់ចាំបាច់ ជាមួយភ្នាក់ងារពាក់ព័ន្ធ។
ជំហានទី១៖ ផ្ទៀងផ្ទាត់ប្លង់ដីជាមួយការិយាល័យដីធ្លីពាក់ព័ន្ធ
ដំបូង អ្នកទិញចាំបាច់ត្រូវផ្ទៀងផ្ទាត់ប័ណ្ណសម្គាល់កម្មសិទ្ធិដីធ្លី ជាមួយការិយាល័យដីធ្លី នៅក្រសួងរៀបចំដែនដីនគរូបនីយកម្ម និងសំណង់ ដើម្បីពិនិត្យមើលបំណុល ឬការជាប់ពាក់ព័ន្ធនានា ចំពោះអចលនទ្រព្យនោះ។ ដំណើរការនេះមានដូចជា៖
• អ្នកទិញត្រូវតែទទួលបានប័ណ្ណសម្គាល់ដើម(ប្លង់ដើម) ពីអ្នកលក់ ដើម្បីផ្ទៀងផ្ទាត់ភាពជាម្ចាស់ពិតប្រាកដរបស់ពួកគេ។• បន្ទាប់មក អ្នកទិញត្រូវផ្ទៀងផ្ទាត់វិញ្ញាបនប័ត្រប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិ ជាមួយការិយាល័យដីធ្លីនៅក្រសួងដែនដី។• ការិយាល័យដីធ្លី នឹងជូនដំណឹងដល់អ្នកទិញ ប្រសិនដីជាប់បំណុល ជាប់ដាក់ជាទ្រព្យបញ្ចាំ ប្រាក់កម្ចីហ៊ីប៉ូតែក ឬបណ្តឹងផ្សេងទៀតដែលជាប់ពាក់ព័ន្ធ។ទីភ្នាក់ងាររដ្ឋាភិបាលពាក់ព័ន្ធ៖ ការិយាល័យដីធ្លីនៅក្រសួងដែនដីរយៈពេលត្រូវចំណាយក្នុងជំហានទី១៖ ត្រូវការពេលវេលាប្រហែល ១០ ថ្ងៃ (ដែលត្រូវធ្វើក្នុងពេលដំណាលគ្នានឹងជំហានទី២ និងទី៣ ដែរ)។
ជំហានទី២៖ ស្វែងរកព័ត៌មានអំពីអចលនទ្រព្យ
បន្ទាប់មក អ្នកទិញត្រូវតែទទួលបានព័ត៌មានអំពីសំខាន់ៗ អំពីអចលនទ្រព្យ ពីមន្ត្រីក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់ដែលពាក់ព័ន្ធ។ ត្រង់ចំណុចនេះ វាបានទាមទារអ្នកទិញខ្លួនឯង ត្រូវទាក់ទងទៅមេភូមិ មេឃុំ ឬមន្ត្រីក្រុមប្រឹក្សាឃុំ ដើម្បីទទួលបានព័ត៌មានអំពីស្ថានភាពដី។ បន្ថែមលើចំណុចនេះ ការស្រាវជ្រាវជាផ្លូវការ អំពីប្រភេទប្លង់កម្មសិទ្ធិ គួរតែត្រូវបានធ្វើឡើងនៅការិយាល័យដែនដីថ្នាក់ខណ្ឌ/ស្រុកផងដែរ។
ទីភ្នាក់ងាររដ្ឋាភិបាលពាក់ព័ន្ធ៖ ក្រុមប្រឹក្សាឃុំ (ការិយាល័យពាក់ព័ន្ធថ្នាក់ស្រុក/ខណ្ឌ ក្នុងតំបន់ ដែលអចលនទ្រព្យតាំងនៅ)រយៈពេលត្រូវចំណាយក្នុងជំហានទី២៖ ត្រូវការពេលវេលាប្រហែល ១០ ថ្ងៃ (ដំណាក់កាលនេះអាចធ្វើឡើងដំណាលគ្នានឹងជំហានទី ១ និងទី ៣)
ជំហានទី ៣៖ ទទួលបានឯកសារ និងលិខិតផ្លូវការពីអ្នកលក់
ប្រសិនបើម្ចាស់ដី ជានីតិបុគ្គល អ្នកទិញត្រូវតែទទួលបាន៖
• អត្តសញ្ញាណប័ណ្ណថតចម្លងរបស់ម្ចាស់ភាគហ៊ុន ឬអ្នកដែលធ្វើមានសិទ្ធិសម្រេច ក្នុងនាមក្រុមហ៊ុន។• វិញ្ញាបនប័ត្រថតចម្លង នៃអាជ្ញាប័ណ្ណក្រុមហ៊ុនពីអ្នកលក់ ដែលបានចេញដោយក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម។• ឯកសារផ្លូវការផ្សេងទៀតពីអ្នកលក់ ទាក់ទងនឹងក្រុមហ៊ុន និងប្រតិបត្តិការរបស់ក្រុមហ៊ុន។រាល់ឯកសារទាំងអស់នេះ គឺត្រូវការជាចាំបាច់ដើម្បីផ្ទៀងផ្ទាត់ភាពត្រឹមត្រូវ និងអត្តសញ្ញាណក្រុមហ៊ុន ដែលលេចចេញលើវិញ្ញាបនប័ត្រសម្គាល់កម្មសទ្ធិ។ ចំណែកឯកសារបន្ថែមដែលត្រូវការ គឺដើម្បីផ្ទៀងផ្ទាត់ភាពស្របច្បាប់របស់អ្នកលក់ ដើម្បីអាចផ្ទេរប្លង់ទៅឱ្យអ្នកទិញបានមានដូចជា៖• សិទ្ធិពិសេសរបស់មេធាវី• លិខិតដែលបានចុះហត្ថលេខា ដោយក្រុមប្រឹក្សាភិបាល ពីក្រុមហ៊ុនដែលអនុញ្ញាតឱ្យបុគ្គលដែលមានឈ្មោះ (អ្នកលក់) ត្រូវធ្វើជាតំណាងក្រុមហ៊ុន នៅឯការិយាល័យដីធ្លីនៅក្រសួងដែនដី។ • ស្ធិទ្ធិរបស់មេធាវី បញ្ជាក់យ៉ាងច្បាស់ថា អ្នកលក់អាចផ្តល់ជូនជាធរមាន នូវលិខិតផ្លូវការ ដើម្បីផ្ទេរប្លង់កម្មសិទ្ធិដីធ្លីដល់អ្នកទិញ។
ទីភ្នាក់ងាររដ្ឋាភិបាលពាក់ព័ន្ធ៖ ក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម
រយៈពេលត្រូវចំណាយក្នុងជំហានទី៣៖ ត្រូវការពេលវេលាប្រហែល ១០ ថ្ងៃ (ដំណាក់កាលនេះអាចធ្វើឡើងដំណាលគ្នានឹងជំហានទី ១ និងទី ២)
ជំហានទី៤៖ ដាក់ពាក្យសុំចុះឈ្មោះនៅការិយាល័យដីធ្លីស្រុក/ខណ្ឌ នៃក្រសួងដែនដី
នៅពេលអ្នកទិញ និងអ្នកលក់ មិនថាពួកគេជានីតិបុគ្គល ឬក្រុមហ៊ុន មានបំណងបញ្ចប់ប្រតិបត្តិការទិញលក់អចលនទ្រព្យ ភាគីទាំងពី ពួកគេត្រូវទៅការិយាល័យដែនដីស្រុក/ខណ្ឌ នៅឯក្រសួងដែនដី ដើម្បីរៀបចំ និងចុះហត្ថលេខា លើឯកសារពាក់ព័ន្ធ។
ឯកសារដែលត្រូវការសម្រាប់ជំហាននេះមានដូចជា៖
• លក្ខន្តិកៈក្រុមហ៊ុន• អាជ្ញាប័ណ្ណក្រុមហ៊ុន (ទទួលបានក្នុងជំហានទី៣)• លិខិតសិទ្ធិពិសេសពីមេធាវីទាំងពីរ (ទទួលបានក្នុងជំហានទី៣) ។
ប័ណ្ណសម្គាល់សិទ្ធិ (ប្លង់) ដើមរបស់អ្នកលក់ ត្រូវប្រគល់ជូនការិយាល័យដីធ្លីស្រុក នៅពេលចុះហត្ថលេខាលើប្លង់ ដើម្បីឱ្យឈ្មោះម្ចាស់ថ្មី ត្រូវបានបញ្ចូលជាផ្លូវការលើឯកសារ។ទីភ្នាក់ងាររដ្ឋាភិបាលពាក់ព័ន្ធ៖ ការិយាល័យដីធ្លីស្រុក/ខណ្ឌនៃក្រសួងដែនដី
រយៈពេលត្រូវចំណាយក្នុងជំហានទី៤៖ ត្រូវការពេលវេលាប្រហែល ២០ ទៅ ៣០ ថ្ងៃ។
ជំហានទី៥៖ បង់ពន្ធប្រថាប់ត្រា

ពន្ធផ្ទេរអចលនទ្រព្យប្រមាណ ៤ ភាគរយ នៃតម្លៃអចលនទ្រព្យសរុប ត្រូវបង់ជូនក្រសួង សេដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុ នៅអគ្គនាយកដ្ឋានពន្ធដារស្រុក ដែលអចលនទ្រព្យតាំងនៅ។ បង្កាន់ដៃបង់ពន្ធ នឹងត្រូវបានចេញជូន ដើម្បីបង្ហាញថា ការបង់ពន្ធលើការផ្ទេរអចលនទ្រព្យ ត្រូវបានបង់រួចរាល់។ទោះយ៉ាងណានៅទីក្រុងភ្នំពេញ ពន្ធនេះ មិនត្រូវបានវាយតម្លៃដោយផ្អែកលើតម្លៃទិញលក់ពិតប្រាកដនៃអចលនទ្រព្យនោះទេ ប៉ុន្តែវាត្រូវផ្អែកលើតារាងវាយតម្លៃអចលនទ្រព្យ ដែលកំណត់ដោយសាលាក្រុងភ្នំពេញ។ ការវាយតម្លៃនេះ គឺផ្អែកលើកត្តាសំខាន់ៗដូចជា៖ទំហំ [គិតជាម៉ែត្រការ៉េ] ទីតាំងដី ការប្រើប្រាស់ សក្តានុពល និងអថេរផ្សេងទៀត។បើនិយាយឱ្យសាមញ្ញទៅ ពន្ធផ្ទេរអលនទ្រព្យ មិនផ្អែកលើតម្លៃដីជាក់ស្តែង ដែលបានលក់ដែលជាទូទៅទេ គឺផ្អែកលើតម្លៃ ដែលបានវាយតម្លៃដោយការិយាល័យរាជធានីភ្នំពេញ ដែលអាចមានអត្រាពន្ធខ្ពស់ ជាងពន្ធនៅតាមបណ្តាខេត្តផ្សេងៗ។ទីភ្នាក់ងាររដ្ឋាភិបាលពាក់ព័ន្ធ៖ អគ្គនាយកដ្ឋានពន្ធដាររយៈពេលត្រូវចំណាយក្នុងជំហានទី៥៖ ដំណើរការនេះគួរចំណាយពេលប្រហែល ១ ថ្ងៃ
ជំហានទី៦៖ ត្រឡប់ទៅការិយាល័យសុរិយោដី ដើម្បីបញ្ចប់ដំណើរការចុះឈ្មោះ
បន្ទាប់ពីបានបង់ពន្ធ ដែលពាក់ព័ន្ធទាំងអស់រួចរាល់ ភាគីអាចវិលត្រឡប់ទៅការិយាល័យ សុរិយោដីស្រុក នៃក្រសួងរៀបចំដែនដីនគរូបនីយកម្ម និងសំណង់ ដើម្បីចុះហត្ថលេខា ឬ ផ្តិតមេដៃលើទម្រង់បែបបទរបស់ក្រសួង សម្រាប់ទិញ-លក់អចលនទ្រព្យ ដូចដែលបានបំពេញ ដោយមន្ត្រីរបស់ក្រសួង។
ការចុះហត្ថលេខា និងផ្តិតមេដៃត្រូវតែមានសាក្សី ដែលអាចជាអាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន ដូចជាមេឃុំ ជាដើម។ នីតិវិធីទាំងនេះ ផ្អែកលើច្បាប់ភូមិតាមមាត្រា៦៥ ២៤៤ និងមាត្រា២៤៥។ ច្បាប់ភូមិបាលមាត្រា ៦៩ រារាំងការផ្ទេរអចលនទ្រព្យ លើកលែងតែពន្ធចាំបាច់ទាំងអស់ ត្រូវបានបង់រួចរាល់។ ឯកសារដែលត្រូវភ្ជាប់មកជាមួយរួមមាន៖បង្កាន់ដៃបង់ពន្ធផ្ទេរ ដែលទទួលបានក្នុងជំហានទី ៥។
ជំហានទី៧៖ ទទួលប្លង់កម្មសិទ្ធិពីការិយាល័យដីថ្នាក់ក្រុង
ការិយាល័យដីធ្លីស្រុក/ខណ្ឌ បញ្ជូនរាល់ឯកសារផ្ទេរសិទ្ធិ ទៅការិយាល័យដីថ្នាក់ក្រុង ដើម្បីចេញវិញ្ញាបនបត្រប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិចុងក្រោយ ដែលជាកម្មសិទ្ធិរបស់ឈ្មោះម្ចាស់ថ្មី។ ប្លង់កម្មសិទ្ធិបានចុះបញ្ជីរួចរាល់ ហើយដំណើរការទាំងមូលបានបញ្ចប់ជាស្ថាពរ ហើយម្ចាស់ដីអាចមកទទួលយកប្លង់កម្មសិទ្ធិ។
ទីភ្នាក់ងាររដ្ឋាភិបាលពាក់ព័ន្ធ៖ ការិយាល័យដីថ្នាក់ក្រុង
រយៈពេលត្រូវចំណាយក្នុងជំហានទី៧៖ ដំណើរការនេះ គួរចំណាយពេលប្រហែល ១ ទៅ ២ សប្តាហ៍។ សូមចំណាំថា សម្រាប់ការអនុវត្តជាក់ស្តែង នៃនីតិវិធីចុងក្រោយ វាអាចចំណាយពេលច្រើនសប្តាហ៍ អាស្រ័យលើការធ្វើការងាររបស់មន្ត្រីដីធ្លី៕